Entrevistas

“Sinto ben dando algo do único que sei”

Josefina Guzmán

Josefina Guzmán de la Cruz, odontóloga de 58 anos, exerce no ámbito privado, pero saca horas para colaborar como voluntaria na Clínica Solidaria de Granollers. Orixinaria da República Dominicana, actualmente reside en Barcelona. Falamos con ela para coñecer mellor a súa experiencia na Fundación e as súas motivacións no ámbito solidario.

– Cando empezas a colaborar con Odontoloxía Solidaria?
– Fai un par de anos. Coñecín a Fundación grazas a Albert Cabestany: el e eu traballamos xuntos, falábame moito de Odontoloxía Solidaria, e como eu facía moito tempo que quería facer algunha actividade de tipo solidario decidinme.

De onde viña este desexo de facer traballo solidario?

– É que a min este país deume moito, e pensei que algo debía eu dar. Tenia o desexo de axudar. Sabía que existían organizacións solidarias, pero non sabía como atopalas e en realidade tampouco as buscaba moito. Era un desexo latente que ao final se puido realizar. A min gústame dar algo do que sei, do único que sei. Sénteste ben dándoo.
– Por un desexo de xustiza, ou por outras motivacións?
– Non penso tanto a un nivel global, senón a un nivel persoal. Sabes que ha moita xente que o pasa mal e podes axudar un pouquiño.
– Que tal a experiencia ata o momento na Fundación?
– A min gústame moito facer este voluntariado. O día que vés á Clínica Solidaria é como unha saída, como un despexe: fas exactamente o mesmo de todos os días, atender a pacientes, pero a min despéxame. Séntame ben. Aquí fago prótese. O trato cos pacientes e bo en xeral. Normalmente son moi agradecidos.
– Nalgúns casos, acoden á Fundación persoas con historias persoais moi complicadas?
– Si, é verdade. Normalmente non ha moito tempo para falar cos pacientes, porque se traballa moito, pero algúns che contan estas situacións. E dá que pensar, por suposto. Fai que sintas privilexiada, e que penses: “Meu Deus, e o teu que pensabas que os teus problemas eran graves”. Axúdache a relativizar.
– Que lle dirías a un odontólogo novo para convidarlle a que nos coñeza?
– Que aquí se aprende moito. Apréndese a tratar coa xente e coas situacións que logo vas a atopar na consulta, e aprendes sobre a profesión. A xente pregunta ao compañeiro, ha unha sinerxia moi positiva, e o trato cos compañeiros é francamente agradable.

“A solidariedade chea un oco que todos temos no corazón”

Carlos Lucas

Carlos Lucas, médico estomatólogo de 67 anos de idade, mantivo operativa a súa propia clínica dental en Albacete durante 35 anos. Xubilouse en febreiro de 2015. Aínda que xa non exerce como dentista ao estar dado de baixa no Colexio de Odontólogos e Estomatólogos albaceteño, segue vinculado ao mundo odontológico colaborado na Clínica Solidaria da cidade castelán-manchega, onde presta axuda técnica. Esta é a súa historia.

— Colaboras na Clínica Solidaria de Albacete desde moi ao principio. Como empezou todo?

— Eu estaba en Inglaterra para celebrar os aniversarios da miña única neta, e lin na edición dixital da Tribuna de Albacete que ao cabo duns meses abriría a Clínica Solidaria. En canto cheguei a Albacete establecín contacto con María Dolores Cuenca para ofrecerme como colaborador no aspecto práctico: emendar avarías técnicas de pouca importancia, colocar o letreiro de Odontoloxía Solidaria… cousas así. Como non podo exercer como odontólogo, pensei que era outra maneira de cooperar co proxecto.E así seguimos. De cando en vez chámanme, ou eu paso por alí, e fago o que se requira. É un papel pouco visible, pero necesario.

— Entre outras cousas, estás pendente de axustar os equipos…

— Se unha turbina non acaba de ir ben a engraso, e cousas así. Ten en conta que cando eu establecín a miña propia consulta en Albacete non había ningún servizo técnico de equipos dentais na cidade. Entón, para evitar os custos que supoñía o traslado dun técnico de Madrid a Albacete, tiven que aprender a reparar as avarías dos meus equipos. Eses pequenos coñecementos algunha vez permitíronnos non deixar de usar un equipo na Clínica Solidaria de Albacete.

— Por que, ao coñecer que se abría a Clínica Solidaria de Albacete, decidiches implicarche?

— Porque axudar ás persoas en risco de exclusión social, e darlles como mínimo un tratamento dental básico, paréceme unha causa nobre. Hai que facerlles un oco e traballar para eles.

— É unha maneira de facer un pouco máis xusto o noso mundo?

— Por suposto. Hoxe en día hai moitas organizacións non gobernamentais que axudan aos necesitados. É unha nota de calidade e de achegamento a estas persoas, e desde logo a Clínica Solidaria de Albacete marcou un fito na cidade. Ningunha outra especialidade ten unha clínica destas características, quizá porque a enfermidade dental ataca con moita máis frecuencia ás persoas que están nunha situación económica complicada.

— Na túa opinión, por que é interesante ser solidario?

— É unha maneira de encher un oco que temos todos no corazón. Hai moita xente necesitada e temos que colaborar, darlle un a estas persoas tratamento básico e que poidan masticar e gozar un pouco comendo. Isto supón unha satisfacción para o que o fai.

“A solidariedade xorde dunha profunda empatía”

Zulma Rodríguez

Zulma Rodríguez

Zulma Beatriz Rodríguez Predrouzo é voluntaria da Clínica Solidaria de Madrid desde o ano 2011. Nada en Buenos Aires, empezou a exercer a odontoloxía na capital arxentina, ata que como tantos dos seus compatriotas tivo que emigrar a causa do tristemente soado corralito. Establecida en España desde 2002, Zulma traballa nunha clínica privada de Madrid, actividade que compaxina co voluntariado na Fundación.

— ¿Por que che uniches a Odontoloxía Solidaria?

— Por varias cousas. Eu sempre fixen moita actividade na profesión á parte de estar a atender na consulta. Fixen docencia, e sempre traballei a favor da saúde dos demais, sen importarme se era gratis ou non. En Arxentina, eu atendín en hospitais sen que me pagasen nunca nada, e na Facultade tamén tratabamos a persoas que non podían pagar privadamente os tratamentos. Atopeime con xente moi humilde que ían alí moi acomplexadiños, e eu explicáballes que debían esixir e dicir o que lles pasaba. Cando cheguei a España e púxenme a traballar, eu buscaba facer actividades deste tipo, e lendo unha revista profesional vin que en Madrid existía Odontoloxía Solidaria.

— Son xa moitos anos os que levas colaborando na clínica madrileña. Que tal a experiencia?

— Moi boa. Hai algo que eu non experimentara con anterioridade: o estar a atender en simultáneo a xente de moi distintas etnias, culturas e estilo de vida. Hai xente que vén de todos lados. Iso sorprendeume. Traballar na clínica de Madrid dáme a posibilidade de conversar con estes pacientes, explicarlles o por que das doenzas que teñen, falarlles da importancia dun correcto cepillado… Ou sexa, que tamén fago prevención, unha prevención adaptada á persoa que teño en fronte. Teño a posibilidade de dar a coñecer á xente que é importante incorporar a saúde aos seus hábitos vitais. Teño a filosofía de que o que aprende isto convértese nun axente de saúde, porque transmite estes hábitos á súa contorna.

— Que nos contas do ambiente de traballo na clínica?

— Temos todos os recursos materiais e, por suposto, humanos. Estou encantadísima coas compañeiras do equipo técnico. A minresúltame un ambiente lindísimo, porque OS comparte a filosofía que che expuxen antes. Tamén hai moita xente recentemente licenciada, con diferentes niveis de coñecementos pero sempre con boa actitude, o que dalgunha maneira é como estar a vivir nunha especie de cátedra. É unha moi boa experiencia a nivel odontológico pero tamén a nivel humano. Outra cousa que quero destacar é que se seguen as normas de bioseguridad: estou moi contenta con este aspecto.

— Com dixeches anteriormente, a túa acción solidaria no mundo da odontoloxía vén de lonxe. De onde xorde esta motivación?

— Eu fun sempre así, Cando era moi nena preguntábanme que quería facer de maior e eu dicía que quería ser mestra para tratar ben aos nenos… quería facer algo útil para os demais. Non teño ningunha idea política nin nada, é un sentimento, ou un estilo de vida. É unha empatía profunda, querer ao próximo.

— Axudar ao próximo resulta reconfortante?

— Eu penso que si. Non todo o mundo ten a oportunidade de ter unha carreira que está dedicada ao outro. Nós, se non temos pacientes, non somos dentistas nin médicos. Se un paciente necesítame e eu podo axudalo, establécese unha comunicación. E esa é a satisfacción, a recompensa de todo o esforzo económico e intelectual que comporta facer a carreira e manterse actualizado. Eu vexo que a maioría da xente está contenta: conversa, volve contenta, vánselle os medos…

— Tes a sensación de que, máis aló de solucionar un problema concreto, contribúes á felicidade dos pacientes?

— Posiblemente si, porque eles fannos tamén felices. Ás veces vexo mozas jovencitas que non poden nin sorrir da cantidade de carie que teñen, e cando logo ves que recuperan o sorriso, e cóntanche que están a buscar traballo, a verdade é que sentes unha alegría bárbara.

“Estar en Odontoloxía Solidaria comporta un choque de realidade”

Carlos Bello

Carlos Bello, odontólogo de 24 anos, é un dos voluntarios que forman parte do equipo da Clínica Solidaria de Zaragoza. Licenciado en 2016, traballa na clínica odontoloxica da súa familia na capital aragonesa. Coñeceu a Fundación mediante un compañeiro de Facultade, e segundo di nesta entrevista a acción solidaria permitiulle descubrir outra cara da odontoloxía.

— Cando empezaches a colaborar na Clínica Solidaria de Zaragoza?
— En setembro do ano pasado, recentemente licenciado. Coñecín Odontoloxía Solidaria por un amigo da Facultade, Raúl, que empezou o voluntariado comigo, pero tivo que deixalo porque se foi a Francia. Cando me comentou que existía a Fundación, enseguida pareceume que era unha boa maneira de empregar o tempo que tiña libre para axudar a outras persoas. Actualmente, vou á clínica unha vez por semana, todos os luns. O ambiente é fantástico, hai moi boa xente, e fixen uns cuantos amigos.

— Odontoloxía Solidaria é a túa primeira experiencia cunha ONG?
— Non, na Facultade xa colaborei con Cruz Vermella. Con outro amigo colaboramos en sesións informativas sobre a saúde oral dirixidas á xente de Huesca. Gústame axudar á xente, dalgún modo faime sentir realizado. Cando empecei a colaborar con Odontoloxía Solidaria deime conta que as persoas que veñen á clínica de Zaragoza son moi agradecidas. Saben que o que estás a facer supón un esforzo engadido, que o fas sen gañar nada, e creo que o valoran moito.
— Entre os nosos pacientes, en ocasións hai xente con situacións persoais moi problemáticas…
— Si, é verdade. Xente con problemas moi serios. Tratar con estas persoas dáche un choque de realidade. Ás veces vivimos no noso pequeno mundo, cada cal o seu, pero cando empezas a coñecer o mundo dos demais dásche conta de que hai moita xente que pasa por situacións difíciles. Os pacientes comparten os seus problemas contigo, cóntanchos, e vasche dando conta de cousas…
— Leste “choque de realidade” do que falas, foi modificando o teu punto de vista?
— En parte si. O contacto cos pacientes de Odontoloxía Solidaria éncheme moito a nivel persoal. Poida que ao principio pensase que esta era unha maneira de practicar, de “facer man” aproveitando o tempo libre. Pero iso só foi o primeiro mes. Cando empecei a ver a xente que vai, e como está, empecei a mirarme as cousas doutra maneira. Aquí descobres outra cara da odontoloxía.

“Os pacientes apréndennos valores”

Modest Revert

Modest Revert formou parte do grupo de profesionais do sector bucodental que, en 1999, puxeron en marcha a Clínica Solidaria de Valencia. Médico estomatólogo de 59 anos, Modest ten a súa propia clínica dental na cidade, e segue colaborando coa Fundación. Nesta entrevista conversamos sobre o pasado, o presente e os obxectivos de Odontoloxía Solidaria.

— Ti estabas á fronte da clínica de Valencia cando abriu as súas portas…

— Si, eu daquela era o delegado de Odontoloxía Solidaria aquí. A iniciativa da clínica partiu dun grupo de dez ou doce odontólogos, estomatólogos e estudantes de Valencia. A inauguración oficial da clínica foi en xullo de 1999, pero a idea empezouse a traballar un par de anos antes. A principal dificultade foi atopar un local en condicións axeitadas. Ao final, por medio de Cáritas, atopamos o que aínda temos. En aqueles anos aínda non era tan desatinado montar unha clínica nun primeiro piso…

— Había moitos voluntarios neses primeiros tempos?

— Non, moitos non. Pensa que nesa época había moitos menos dentistas que agora. Aínda que nunca nos faltaron voluntarios, a demanda de pacientes era superior. O importante é que sempre había xente disposta a botar unha man, e boa colaboración co ICOEV e outras institucións. Estiven uns catro anos de delegado, e despois colleu o cargo José Ramón Frutos, outro dos compañeiros que formaban parte do grupo inicial.

— Volvamos a ese grupo inicial que decidiu organizar OS en Valencia. Cal foi a súa motivación?

— Vimos que era algo que facía falla. Ata aquel momento, os servizos sociais da Casa do Concello de Valencia mandaban aos usuarios ás clínicas privadas. O usuario presentaba dous presupostos de dúas clínicas distintas, o Consello aprobaba un, e mandaba a esa persoa á clínica elixida para que lle puxeran unha próteses ou lle fixeran o tratamento que necesitaba. Este sistema non permitía atender a moitos usuarios. Cando propuxemos a idea ao Concello, vírono moi ben. Déronse de conta de que se podería atender a máis xente, xa que nós non perseguimos un beneficio económico.

— Segues a colaborar coa Fundación. Que actividades fixeches recentemente?

— Ultimamente realizamos un curso de periimplantitis a beneficio de Odontoloxía Solidaria co Dr. Juan Rumeu, de Barcelona. El xa colaborou con nós nos comenzos da Fundación en Valencia. Tivemos unha boa asistencia, e contamos coa colaboración de entidades como Straumann, INIBSA, Dental Cervera, el ICOEV e a Universidade de Valencia.

—  Cres que, polo xeral, os profesionais da odontoloxía son persoas solidarias?

—  Creo que en xeral si, e cada vez máis, conforme vai entrando xente máis nova e concienciada. É un reflexo da sociedade. Os odontólogos e estomatólogos non somos diferentes ao resto, e hoxe en día o espírito solidario aumentou considerablemente en todos os ámbitos.

 — Poñámonos na pel dun rapaz ou dunha rapaza que, por exemplo, estea acabando os seus estudos de odontoloxía. Que cres que lle aportaría a esa persoa colaborar con Odontoloxía Solidaria?

— Eu diría que esta é unha experiencia que lle será útil. Se colabora na clínica, poderá tratar a uns pacientes que sempre dante máis do  que ti lles podes dar a eles. Hai cosas que non se aprenden na Universidade, que só as aprendes con experiencia, e tratando a persoas que, como nos puido pasar a todos nun momento dado, pasan por un mal momento económico, pero teñen unha calidade humana indescritible. A esa mocidade eu animaríaos, porque estar en Odontoloxía Solidaria é unha especie de máster: un máster social e humano que lles vai enriquecer moito, e que lles vai a ser moi útil para a súa práctica diaria profesional. Se despois de rematar os estudos pasan un par de anos con nós como voluntarios, van ver o mundo doutra forma. Dígoo no sentido de que non todo é gañar cartos e ter cousas. Hai outros valores humanos que estes pacientes amósannos día a día.

“Non me fixen odontólogo só para gañar diñeiro”

Alejandro Leirós

Alejandro Leirós, odontólogo de 24 anos, licenciouse en xuño de 2016. Vive en Pontevedra, pero percorre con frecuencia a distancia desde a cidade onde reside até a Coruña para exercer como voluntario na nosa Clínica Solidaria. Nesta conversación afondamos na súa traxectoria na nosa entidade e nos motivos da súa relación con Odontoloxía Solidaria.

— Desde cando es voluntario na clínica da Coruña?

— Fun un par de veces como hixienista, mentres estaba a estudar o último ano de carreira. Despois, ao terminar os estudos, comecei a traballar como odontólogo nunha clínica de Madrid, que é onde estudei. Ao regresar a Galicia, incorporeime á clínica da Coruña.

— Como soubeches da existencia de Odontoloxía Solidaria?

— Por Internet. Hai xa tempo, a clínica aínda non estaba aberta. Contactei coa central e remitíronme á xente da Coruña. Fun coñecelos e ver onde se ía instalar a clínica. Nesa época aínda estaba a estudar en Madrid. Foi o meu primeiro contacto.

— Que che levou a contactar connosco e, máis tarde, a implicáreste como voluntario?

— Sempre me atraeu a idea de facer algo así, de axudar. Quería dar unha man e o de viaxar ao estranxeiro como voluntario non me atraía. Cando descubrín Odontoloxía Solidaria pensei que era ideal para min, porque me permitía ser voluntario perto de casa, atendendo a xente de aquí que precisa de axuda.

— Con que frecuencia vas á clínica?

— Actualmente vou dous días por semana. Un día enteiro e unha tarde.

— Desde Pontevedra á Coruña hai un bo treito. Non é moita viaxe?

— Eu vou con gusto. A viaxe en tren pásame lixeira. E, en todo o caso, a viaxe compénsame. Á parte do labor que facemos cos pacientes, alí hai un ambiente de traballo inmellorable. Os voluntarios somos como unha piña e sei que o vou pasar ben.

—Que nos contas do trato cos pacientes?

— Os pacientes son agradables, simpáticos. Son persoas moi agradecidas. En xeral eu encárgome de facer próteses dentarias, e iso implica unha relación longa co usuario, de aproximadamente mes e medio. Dáme tempo de ir falando, de coñecer a persoa e de gañar confianza. Encontras persoas que pasaron por situacións moi duras, e iso dá perspectiva. Un ve que non todo na vida é tan fácil para os demais como puido selo para un. Impresiona bastante, pero ao escoitar esas experiencias aprendes o que é a vida… Ao final do tratamento, ves o contentos que están con dentes, e ese momento é o que máis me gusta: gózoo e é algo que me enche. Eu son odontólogo porque me gusta o que fago: nunca estudei a carreira só para gañar diñeiro. Evidentemente, cómpre gañar diñeiro para vivir, pero á marxe diso, gústame axudar á xente.

“Motívame contribuír para paliar as desigualdades”

Rafael Pla

Rafael Pla

Rafael Pla García fai parte do equipo de voluntariado que garante o funcionamento da Clínica Solidaria de Albacete. Médico estomatólogo de 59 anos de idade, Pla dirixe a súa propia clínica privada, e fai parte tamén da xunta do Colexio de Odontólogas/os e Estomatólogas/os albaceteño, institución que tivo un papel decisivo na implantación de Odontoloxía Solidaria na cidade.

— Fas parte do equipo da Clínica Solidaria de Albacete desde o comezo, cando aínda era só un proxecto. Como foi o proceso?

— Todo comezou cando María Dolores Cuenca propuxo ao Colexio que lle dese unha man co proxecto, cando todo estaba a comezar a fraguarse. As primeiras reunións que se tiveron coa Fundación Odontoloxía Solidaria foron na sede colexial. María Dolores foi quen comezou con esta iniciativa, mais o Colexio decidiu implicarse inmediatamente…

— Para que todo saíse ben, tamén foron precisas outras complicidades, non é?

— Si. Maiormente do Concello e a Deputación, que nos cedeu un local, primeiro nun sitio e, máis tarde, no local actual. As institucións responderon moi ben. Tamén houbo contactos con Cáritas, coa Cruz Vermella e cos Servizos Sociais do Concello, para que canalizasen a admisión de pacientes. Esta é unha parte moi importante do protocolo que se segue en Odontoloxía Solidaria.

— Como acolleu a iniciativa a cidade?

— Moi ben. Hai un ímpeto que fai que en Albacete se coñezan os servizos que estamos a prestar. De feito, o problema que temos é que se nos vai acumulando a lista de espera.

Coa crise, moita xente tivo que limitarse aos tratamentos que ofrece a Seguridade Social. Fomos testemuñas de como se lles facían as extraccións e despois se interrompía o tratamento porque non hai máis cobertura. Faltaba un elo que puxemos nós, porque facemos moito traballo en odontoloxía conservadora e en tratamentos periodontais. Tamén é certo que ás veces hai un pouco de confusión cunha certa franquía que se gaba dunha “odontoloxía social”, o que leva a que algunha xente se confunda, porque en realidade non ten nada a ver co noso. Anóxanos moito esta confusión, porque esta franquía ampárase no social, e é mentira. En realidade, aprovéitanse de compañeiros e desenvolven unha práctica moi má. Pero creo que cada día a xente está a saber diferenciar máis o que fai esta franquía e o que facemos en Odontoloxía Solidaria.

— Falabas antes da limitada cobertura odontolóxica da Seguridade Social. Paréceche que a situación se podería reverter a curto ou medio prazo?

— Eu penso que non. A Seguridade Social cada vez está máis en quebra, e é imposible que mude a situación por máis que os políticos queiran facer demagoxia. Suporía un custo económico que, na miña opinión, a Seguridade Social non pode asumir neste momento.

— Unha vez aberta a Clínica Solidaria de Albacete, tamén te implicaches nela como voluntario…

— Claro que si. É algo moi gratificante. Cantas máis veces vas, mellor te sentes. Eu vou co meu asistente. Estamos a encargarnos das próteses. Tamén vai unha filla miña outra tarde, cada quince días, co seu asistente. Todos os que facemos voluntariado saímos moi satisfeitos: ves que podes axudar, encontras boa xente e prestas un servizo a quen o precisa… Eu recoméndollo a todos os compañeiros, porque coa demanda que temos, se fósemos máis voluntarios poderiamos ampliar o horario. En breve, celebraremos a asemblea do Colexio e exporemos o tema, a ver se podemos captar máis colaboradores.

— Persoalmente, que te motiva?

— Pór o meu gran de area, colaborar para paliar un pouco a desigualdade que hai. Ofrecer o que mellor sabes facer a quen máis o precisa.

— É a túa primeira experiencia nunha ONG?

— Si. Antes colaborara nalgunhas iniciativas, mais dunha forma moi puntual, non coa continuidade de agora. No entanto, os meus fillos dentistas si estiveron vinculados con entidades deste tipo, traballando en países como Birmania, Ecuador ou República Dominicana.

— Que nos podes dicir do trato cos pacientes que acoden á Clínica Solidaria?

— O primeiro é tentares pórte ao seu nivel. Encontras moitos inmigrantes e, ás veces, tamén xente que tivo moi má vida. Para que os pacientes se sintan ben atendidos, eu penso que é importante preguntarlles polas súas cousas e ás veces encontras historias ben duras.

Hai algún tempo atendín un antigo compañeiro de colexio na escola primaria que pasara 22 anos no cárcere por un tema de tráfico de drogas, e felizmente agora está rehabilitado. Son situacións que dan para pensar, e que sen dúbida fan a un crecer como persoa. Vivimos nun mundo moi afastado destas situacións e, aínda que lemos cousas deste tipo, nunca é o mesmo que estar a falar con estas persoas, coas que acabas por sentir empatía.

“Sinto que teño un deber coa xente que non tivo tanta sorte como eu”

Conchi Lanza

Conchi Lanza comezou a traballar hai vinte anos como protesista e máis tarde formouse como hixienista dentaria, profesión que exerce nunha clínica en Madrid e que combina cos estudos universitarios da carreira de Odontoloxía. A nosa compañeira, de 44 anos, é tamén voluntaria na Clínica Solidaria da capital e fixo parte da primeira expedición de Odontoloxía Solidaria a Tetuán (Marrocos) a finais de 2016.

─ Cando comeza a túa ligazón con Odontoloxía Solidaria?

— Hai pouco máis dun ano. Antes estiven a colaborar con outra ONG relacionada coa odontoloxía: Dental Coop. Participei con eles nun proxecto nos campamentos saharauís. Cada dous días iamos aos hospitais da zona, que están medio abandonados, e ademais de atender a xente preparabamos os asistentes que había, dándolles unha pouca de formación, maiormente no tema da desinfección.

— E que che trouxo á nosa entidade?

— Eu quería facer un traballo máis continuo. Unha compañeira miña, hixienista dentaria, faloume da clínica de Odontoloxía Solidaria en Madrid, á que comecei a acudir todas as semanas. O ambiente é moi bo, aínda que nos fan falta máis voluntarios. Aos pacientes sempre lles explico a importancia de manteren unha boa hixiene, advírtolles de que se non o fixeren poden perder os dentes que lles restan. Penso que se á xente lle explicas o porqué das cousas será máis consciente e porá máis da súa parte.

— Que te motivou para implicáreste primeiro en Dental Coop e posteriormente en Odontoloxía Solidaria?

— Eu síntome afortunada, e penso que teño un deber coa xente que non tivo tanta sorte como eu. Para min é unha obrigación. E, ademais, é unha obrigación que me fai sentir ben. Por así dicir, tamén é unha obrigación un pouco egoísta, porque un mesmo gaña moito. Dar a miña contribución para que outra persoa teña unha mellor calidade de vida ou sexa máis feliz, envolve unha satisfacción persoal. Son unha persoa con moita empatía, á que lle afectan as cousas, e penso que se fago algo que fai sentir mellor a outra persoa, eu tamén me sinto mellor.

— O pasado mes de decembro viaxaches a Tetuán coa primeira brigada de Odontoloxía Solidaria no proxecto conxunto que temos coa Asociación Hanan. Que valoración fas desa experiencia?

— Gustoume moito, e fiquei moi decepcionada ao non poder ir na segunda viaxe, porque tiña un exame nesas datas. Na primeira viaxe houbo que facer moito traballo previo, preparar o gabinete, e só puidemos traballar con pacientes un par de días. Gustei moito da expereincia, polas características do proxecto, que atende xente con discapacidades nun lugar onde hai moita pobreza. Sentes que axudas máis. Cando vas a sitios nos que calquera cousa que fixeres significa moito para eles, aínda senta mellor. Teño moita vontade de regresar a Tetuán.

— Antes de viaxar a Marrocos, participaches nas xornadas de formación previas que se fixeron en Estremadura. Fóronche de interese?

— Si, teño moi bo recordo. En realidade, fixéronseme curtas, porque penso que aínda teño moito por aprender. A experiencia de estar en quirófano impúxome moito respecto, porque me parece que é unha responsabilidade tratar crianzas con estas problemáticas, mais gustoume ben. Tamén me foi interesante a nivel profesional. Aínda que eu aquí, en Madrid, non traballo con este tipo de pacientes, o que aprendín alí tamén me son coñecementos de valor.

— Que dirías a un compañeiro de profesión para que veña a Odontoloxía Solidaria?

— Pois olla, eu coméntoo a amigas na profesión, mais penso que ao último iso ten que saír dun mesmo. Penso que cómpre ter empatía para axudar máis. A empatía tamén leva a que fagas mellor o teu traballo, a que entendas mellor o paciente. Estamos a traballar no ámbito da saúde, e non a vender chaquetas. Ser voluntario para aprender e gañar práctica está moi ben, porque todos aprendemos co voluntariado, mais é preciso ter claros os valores. Cómpre atender estes pacientes igual que os atenderías no sector privado.

“Odontoloxía Solidaria vive un momento de renovación”

Rafa Montaña

Rafa Montaña fai parte do primeiro grupo de profesionais do sector que, en 1994, fundou Odontoloxía Solidaria. Protesista dental de 56 anos de idade, ten o seu propio laboratorio en Granollers (Barcelona), ocupación que combina coas súas responsabilidades como vicepresidente da Fundación, na que asume a coordinación de clínicas. Así ve o presente e o futuro da nosa entidade.

— Antes de máis, cóntanos brevemente como naceu Odontoloxía Solidaria.

— Todo comezou cando un grupo de xente, como Mercè Morató e outros compañeiros, coincidimos a desenvolver accións solidarias nos campos de refuxiados do Sáhara. Despois, creamos a asociación Odontoloxía Solidaria en Granollers. Ao pouco tempo, descubrimos que había outras asociacións semellantes en España, como Dentistas Sen Fronteiras e Odontoloxía Sen Fronteiras. Reunímonos con elas en Menorca e propuxémoslles xuntármonos nunha única entidade. Odontoloxía Sen Fronteiras estivo de acordo e Dentistas Sen Fronteiras, non.

— Que supuxo a unión con Odontoloxía Sen Fronteiras?

— Que pasamos a ter unha estrutura en todo o territorio español. Motivábannos as mesmas cousas. Repara en que ambas as entidades tiñamos a palabra “odontoloxía” no nome, que é indicativo da vontade de abranguer todo o sector. A causa da fusión, tiñamos presenza en Madrid e Barcelona, e fixemos moitos proxectos en países en desenvolvemento. Até que unha das socias fundadoras de Odontoloxía Sen Fronteiras, Blanca Gómez de Balugera, nos cedeu unha clínica en Madrid, o que nos permitiu comezar a traballar aquí.

— Na actualidade son oito as clínicas que traballan debaixo do paraugas de Odontoloxía Solidaria, e es ti quen as coordina. Que supón esta responsabilidade?

— O meu traballo é tentar que todas as clínicas funcionen igual e ben, ademais de animar os grupos de voluntarios para atinxir unha mellor atención aos nosos usuarios, cunha unidade de criterio. Que as clínicas compartan protocolos é algo moi importante, mais houbo épocas nas que non había unha persoa que se ocupase disto, e de aí viña algún problema. Agora unificáronse procesos de traballo e prezos.

— Que diferenza Odontoloxía Solidaria das outras ONG do sector?

— En primeiro lugar, quero subliñar que todas as ONG do sector bucodental fan un grande traballo. Son compañeiros nosos e temos boa relación con eles. No noso caso, penso que o que nos diferencia é que traballamos maiormente en España, o que se traduce nun esforzo continuado, durante todo o ano, que envolve 400 voluntarios e os 15 traballadores das nosas clínicas. Isto é un grande esforzo diario.

— Que é o mellor das clínicas de OS e que aspecto do seu funcionamento debía ser mellorado en primeiro lugar?

— O mellor é a ente que temos nas clínicas, e con iso refírome tanto aos voluntarios como aos equipos técnicos. É certo que temos menos voluntariado que antes, mais é un voluntariado máis fiel, de modo que os equipos funcionan moito mellor. Isto facilita que poidamos atender ben a xente, mais tamén atendemos menos usuarios dos que nos gustaría, porque hai días en que nos faltan voluntarios.

— Segundo a túa experiencia, por que fai voluntariado a xente?

— Penso que hai dous tipos de persoas. Hai un voluntariado que vén para mellorar o currículo. Doutro lado, temos o voluntariado fiel, a persoa que fai isto para sentirse mellor. Colaborar para facer a vida máis fácil aos demais fai que un mesmo mellore. É o meu caso. Eu traballo uns días no meu laboratorio para gañar diñeiro, e outros días son voluntario en Odontoloxía Solidaria para sentirme ben.

— Tamén para denunciar unha situación inxusta?

— Tamén. Eu penso que as cousas se demostran ao facelas. Se só nos dedicamos a repetir as cousas que están mal, non mudamos nada. Cómpre demostrar que as mudanzas son posibles na práctica.

— En que momento está a Fundación do teu punto de vista?

— É un momento de renovación que comezou durante o último ano. Penso que é importante destacar que no novo Padroado hai xente moi implicada desde hai tempo no traballo diario das clínicas, e isto faime ser optimista.

— Como ves Odontoloxía Solidaria de aquí a cinco anos?

— Máis grande e máis forte. Nos últimos anos profesionalizamos os equipos técnicos e eu penso que isto xa está a dar os seus froitos, e dará aínda máis. Poderase atender máis xente e con total certeza teremos máis clínicas.

“Sentímonos afortunados colaborando con Odontoloxía Solidaria”

Abdeslam Bakouri

Abdeslam Bakouri

O Dr. Abdeslam Bakouri preside desde hai uns 25 anos a Asociación Hanan de Tetuán (Marrocos), entidade coa que Odontoloxía Solidaria comparte un proxecto centrado na atención bucodental de persoas con discapacidade. Médico de 68 anos de idade, combina as responsabilidades en Hanan co exercicio profesional no seu laboratorio de análises clínicas. Formado no noso país (estudou a carreira en Valencia e a especialidade en Madrid), o Dr. Bakouri fállanos da traxectoria e os obxectivos da asociación que preside, ben como da colaboración con Odontoloxía Solidaria.

— Con que obxectivos se fundou a Asociación Hanan?

— A Asociación Hanan fundouse no 1969, e o seu obxectivo é coidar das crianzas con discapacidade e darlles educación, quer dentro do cento educativo quer favorecendo a súa integración nas escolas ordinarias. Tamén temos bastantes obradoiros para a formación profesional. O noso obxectivo fundamental é a integración das crianzas con discapacidade. A nós non nos gusta chamarlles crianzas con necesidades especiais, preferimos definilas como crianzas con poderes especiais e pensamos que tendo estes poderes especiais poden estudar, poden traballar e poden integrarse.

— Cantas crianzas atenden na actualidade?

— Son case quiñentas. Traballamos na atención precoz, cando se detecta a discapacidade, co obxectivo de conseguir a súa integración tan logo como sexa posible. Procuramos preparalas para que aos seis anos se poidan integrar nas escolas normais. Desta maneira, deixamos o centro de educación especial só para discapacidades graves, ou para as crianzas que non encontran centro, porque neste ámbito non chega con matriculalas, senón que tamén é preciso adaptar as escolas e formar o profesorado. Felizmente, agora temos por volta de duascentas crianzas que están integradas nas escolas ordinarias e van moi ben. Cando saen das escolas, volven á asociación para obteren un título de formación profesional recoñecido polo Ministerio de Educación.

Cales son as discapacidades máis frecuentes?

— Temos capacidades auditivas e sensoriais, que son unha terceira parte, e na maioría dos casos problemáticas intelectuais, tanto síndrome de Down como autismo e outras… Tratamos todo tipo de discapacidade, excepto no caso das persoas cegas, que teñen unha fundación específica para elas. Como somos os pioneiros, desde o inicio viñéronnos todo tipo de persoas. Até o ano 1990 tiñamos internado, e viña xente de todo Marrocos. Actualmente non temos internado porque, felizmente, hai centros de educación especial por todo o país.

Como se financia a asociación?

— Con cotas dos nosos socios, que son por volta de 1800. A cidade de Tetuán é moi solidaria coa asociación e apoia calquera proxecto. Por outro lado, tivemos moitos proxectos coa Axencia Esañola de Cooperación Internacional para o Desenvolvemento, e con lugares como Andalucía, Valencia, Barcelona ou Bilbao. O noso maior problema é o día a día, porque na asociación traballan 120 persoas. Para alén da parte educativa, temos comedor, transporte… Precisamos de moitos especialistas, como ortofonistas, fisioterapeutas ou psicólogos.

— Que impresión levou cando se estableceron os primeiros contactos con Odontoloxía Solidaria?

— Tivemos unha grande sorte cando nos visitou Núria Camps a primeira vez. En pouco tempo fixemos un convenio e veu un primeiro equipo. Agora van vir outra vez, o próximo día 26 de febreiro. Encargáronse do equipamento que faltaba para a consulta de odontoloxía. Somos afortunados.

— De que modo contribúe Odontoloxía Solidaria aos obxectivos da Asociación Hanan?

— Para nós esta é unha cuestión moi importante, porque as crianzas con discapacidade acostuman ter moitos problemas de hixiene oral. Faltábanos unha colaboración e unha alianza neste ámbito, e encontrámola con Odontoloxía Solidaria. Foi importantísimo polo material que conseguimos a través do proxecto, e tamén polas persoas que viñeron. Son xente moi competente, como o Dr. Jesús Rueda, que ten moita experiencia en atención odontolóxica de crianzas con discapacidade. Todos os que viñeron son xente con moita dedicación. Estamos moi contentos de termos chegado a un convenio cunha Fundación tan importante e tan seria.

— Por tanto, é vostede optimista en relación ao futuro da colaboración entre a Asociación Hanan e Odontoloxía Solidaria…

— Si. Ás veces inícianse proxectos só para un ano, e sempre existe a posibilidade de que non haxa continuidade. Mais o convenio que asinamos con Odontoloxía Solidaria é para tres anos, con equipamento total. E, especialmente, coa boa vontade da xente da Fundación, que viu que Hanan precisa desta colaboración, e está involucrada.

— Por que decidiu vostede no seu día implicarse na Asociación Hanan?

— Cando estudaba en España coñecín varias ONG e pareceume magnífico o que estaban a facer. Ao volver para Marrocos, vin que no meu país había moi poucas entidades solidarias. Fíxenme membro da Asociación Hanan co antigo presidente, que antes de morrer, en 1993, pediume que me encargase da asociación. Ao inicio non pensei que me fose involucrar tanto, mais co tempo un está contento do que está a facer, porque hai bos resultados. Crecemos, tivemos apoios moi importantes tanto en Marrocos como en España, e isto estimula.

— Ten vostede algunha persoa con discapacidade na súa familia?

— Non, nin na miña familia nin no meu círculo próximo. É certo que moita xente se implica coa Asociación como consecuencia de ter persoas con discapacidade na súa familia, mais non é o meu caso. Aínda que tamén lle digo que, para min, Hanan é a miña familia…

— De onde vén a súa motivación solidaria?

— Se pensamos que no mundo hai dous tipos de xente: persoas con necesidade e persoas sen necesidade, estamos errados. Todos podemos ter unha necesidade en calquera momento. Un non debe ser egoísta e pensar: este problema non é meu. É un problema de todos! Se eu teño posibilidades, debo pensar en quen non ten esas posibilidades. Debemos axudar, porque como di o refrán, é de ben nacido ser agradecido. Os que agora non temos problemas debemos estar contentos e ser solidarios, porque algún día vamos precisar tamén que outra xente sexa solidaria connosco.

Pin It on Pinterest

Share This
X